Kolejna edycja plebiscytu PWN ponownie pokazała, jak może zmieniać się młodzieżowy słownik. Szczególnie istotny był w tym roku wpływ humoru internetowego i wiralowych filmików oraz memów. Co oznacza zwycięskie słowo sigma i kiedy możemy go używać?
9 edycja plebiscytu – które słowa wygrywały wcześniej?
Aby nieco odświeżyć pamięć, warto na początek przypomnieć sobie zwycięzców poprzednich edycji konkursu na Młodzieżowe Słowo Roku organizowanego przez Wydawnictwo Naukowe PWN już po raz dziewiąty.
Poniżej przedstawiamy w kolejności pierwsze, drugie i trzecie miejsca z poprzednich lat:
- 2016 – sztos, ogarnąć się, beka/masakra
- 2017 – xD, sztos, dwudzionek
- 2018 – dzban, masno, prestiżowy
- 2019 – alternatywka, jesieniara, eluwina
- 2020 – konkurs nierozstrzygnięty, ale Jury wyróżniło słowo tozależyzm
- 2021– śpiulkolot, naura, Twoja stara
- 2022 – essa, slay, betoniarz/NPC
- 2023 – rel, sigma, oporowo
Tegoroczna edycja jest pod pewnym względami szczególna. Organizatorzy po raz pierwszy zaplanowali wyłonienie zwycięzcy podczas transmisji na żywo na YouTube. Ponadto do wzięcia udziału w gali ogłoszenia wyników w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie zostali zaangażowani m.in. Jan Miodek, Krzysztof Zalewski czy Dominik Bos. Plebiscyt połączył w ten sposób trzy światy: językoznawczy, showbiznesowy i influencerski.
Kim jest sigma?
Słowo, które rok temu, ku pewnemu zaskoczeniu, znalazło się jedynie na drugim miejscu podium, zwyciężyło w tegorocznej edycji. Co ono oznacza?
Sigma to określenie osoby odnoszącej sukcesy, pewnej siebie, wybitnej, którą można podziwiać. Człowiek określany tym mianem wyróżnia się swoją nieprzeciętnością i jest jej świadomy, ale jednocześnie się z nią nie afiszuje. Najczęściej słowo to jest używane w stosunku do mężczyzny – sigma male. Jest również stosowane w połączeniach z innymi frazami, które zostały nominowane w konkursie, np. skibidi sigma czy sigma rizz. Wzmacniają one jego wydźwięk.
O tym, kto zasługuje na „tytuł” sigmy decyduje przede wszystkim to, jaką opinią cieszy się dana osoba w oczach innych. Przykładowo jedną z osób, które określono w ten sposób jest Robert Lewandowski, czego dowód można znaleźć w poniższym materiale z kanału Łączy nas piłka:
Młodzieżowe Słowo Roku 2024 – słownik nominowanych
Przewodnicząca jury plebiscytu, Anna Wileczek, podkreśla, że „humor jest jedną z odwiecznych motywacji do kreowania nowych znaczeń wśród młodzieży, także w socialmediowych społecznościach”[1]. Łatwo to zauważyć, przyglądając się propozycjom z finałowej dwudziestki – poza dobrze znanymi słowami, które ugruntowały swoje miejsce w slangu młodzieżowym, znalazły się w niej również wyrażenia zyskujące popularność dzięki wiralowym trendom i memom powielanym np. na TikToku.
Nie zawsze ich znaczenie jest jasne, dlatego w poniższym słowniczku znajdziesz także genezę niektórych słów, które wymagają nadania dodatkowego kontekstu:
- Aura – zespół cech towarzyszących danej osobie i wpływających na jej odbiór przez otoczenie. Zwrot „mieć aurę” wiąże się z pozytywną oceną. Można również uzyskać ujemne „punkty aury” za zachowania postrzegane negatywnie.
- Azbest – słowo pochodzi z przeróbki jednej ze scen polskiej wersji filmu Iniemamocni. Nauczyciel jednego z bohaterów skarży się, że chłopak „wylał na niego azbest”, co rozumiane jest jako coś negatywnego lub złośliwego. „Zalewanie azbestem” może być też aluzją do patodeweloperki.
- Bambik – określenie kogoś, kto nic nie wie, jest w czymś słaby, niedoświadczony. Pierwotnie wyraz był używany do wskazywania nowicjuszy w grze „Fortnite”, którzy nie radzili sobie z rozgrywką.
- Brainrot – słowo z języka angielskiego, gdzie oznacza „gnicie mózgu” i nazywa praktykę tworzenia i pochłaniania treści wyłącznie rozrywkowych niemających określonego znaczenia i celu.
- Brat – ang. niesforne, bezczelne dziecko. Współcześnie określa osobę charakteryzującą się buntowniczą, pewną siebie i niezależną postawą.
- Cringe (krindż) – coś żenującego, obciachowego, wywołującego wstyd lub niesmak.
- Czemó – znaczy to samo co „czemu”, ale jest mocniej podszyte zdziwieniem i przypomina wymowę bliską „czemo”. Słowo wzięło się z powielanej rozmowy dwóch graczy „Fortnite’a”. Jeden z nich mówi drugiemu, że opuszcza grę w duecie. Na co drugi reaguje pytaniem: „czemu?”, co internauci zinterpretowali jako „czemó”.
- Delulu – pochodzi od angielskiego słowa delusional. Może być nazwą osoby ogarniętej obsesją na jakimś bądź czyimś punkcie (np. zakochanej w idolu lub idolce)
- Fe! n / Fein / Fin – osoba uzależniona lub obsesyjnie czegoś pragnąca. Słowo z tytułu i refrenu popularnego utworu rapera Travisa Scotta z 2023 r., nawiązujące do angielskiego „fiend”.
- Fr / FR – skrót od ang. for real, jest wyrazem aprobaty wobec przedmówcy.
- Glamur / Glamour – coś luksusowego, stylowego; słowo wykorzystywane do opisania czegoś, co wygląda wyjątkowo dobrze.
- GOAT – akronim pochodzący angielskiego Greatest of All Time, czyli najlepszy w historii,
- Oi oi oi baka – fraza ze świata anime, wykorzystywana jako rodzaj wyzwania, w ramach którego należy w miejscu publicznym stanąć na krześle i z odpowiednią intonacją ją wykrzyknąć. Baka po japońsku oznacza idiotę, głupka.
- Oporowo – robić coś intensywnie, z zaangażowaniem, najmocniej, całym sobą, do końca.
- Riz / Rizzler / Rizz – urok, czar, charyzma, od angielskiego charisma. „Rizzler” oznacza mężczyznę o wysokiej charyzmie, który potrafi podrywać.
- Skibidi – pozbawiony wyraźnego znaczenia termin pojawiający się często w związkach z innymi słowami i w zależności od kontekstu sugerujący coś fajnego, dziwnego lub złego. Słowo pojawiło się w języku za sprawą wiralowej serii filmów Skibidi toilet publikowanej na YouTube.
- Slay – określenie czegoś, co robi wrażenie lub kogoś wzbudzającego podziw,
- Womp womp – dźwiękowe wyrażenie używane do zasygnalizowania negatywnych emocji, płaczu, braku zainteresowania rozmową.
- Yapping – ględzenie, paplanie, zbyt długa mowa na jeden temat. Wiąże się z angielskim czasownikiem yap: „ujadać, jazgotać”.
