Zajmujemy się technologiami internetowymi, a także tworzeniem treści. Tak że w tym artykule rozwiejemy wątpliwości – jak poprawnie pisać: także czy może tak że? Kiedy należy postawić przecinek?
Lubisz pisać poprawnie? My także!
Nie ma chyba podobnych zwrotów w języku polskim, które sprawiałyby tyle trudności nawet najbardziej doświadczonym polonistom. Która z tych form jest poprawna: także, tak że czy tak, że? Odpowiedź brzmi: każda! I każda z nich oznacza coś innego.
Na początek weźmy na warsztat zwrot także. Jest to partykuła – wyraz niesamodzielny, który nie ma osobnego znaczenia i nie odmienia się, a jego zadaniem jest nadanie mocy wypowiedzi. Jeśli masz wątpliwości, spróbuj zastąpić problematyczne także synonimami: też, również, jak również, równocześnie, dodatkowo, co więcej, jak też, oraz, poza tym. Przećwiczmy to na przykładach:
Ja także pracuję przed komputerem.
Ja też/również pracuję przed komputerem.
Babcia podała kotlety, a także pieczeń.
Babcia podała kotlety, a równocześnie / jak też pieczeń.
Wygrałam dyplom, a także książkę.
Wygrałam dyplom, a dodatkowo / jak również / oraz książkę.
Także informuje więc, że o danym podmiocie możemy powiedzieć to samo, co o innych podmiotach użytych w zdaniu.[1]
Tak że czas na kolejne wskazówki
Uczono nas, że przed że używamy przecinka. Otóż nie zawsze! Wyjątkiem jest zwrot tak że – spójnik, który łączy dwa zdania składowe w jedno. Jedno ze zdań składowych, to rozpoczynające się zwrotem tak że, przedstawia skutek lub wniosek, natomiast drugie mówi o przyczynie.
Sformułowanie tak że można zastąpić zwrotami: więc, a więc, tak więc, zatem, dlatego, toteż. Spójnika tak że nie rozdzielamy przecinkiem, ponieważ oba wyrazy tworzą ze sobą całość znaczeniową. Wyjaśnijmy to przykładami:
Nie jestem pewien zasad pisowni, tak że zaglądam na contentstandard.pl.
Nie jestem pewien zasad pisowni, a więc / dlatego zaglądam na contentstandard.pl.
Mam nietolerancję laktozy, tak że nie poczęstuję się sernikiem.
Mam nietolerancję laktozy, więc/zatem/toteż nie poczęstuję się sernikiem.
Zwrot tak że znajdziemy też w kolokwializmach, które pozwalają uniknąć niezręcznej ciszy: tak że ten…, tak że tego…
Dalej tego nie rozumiem, tak że tego… przeczytam jeszcze raz.[2]
Wytłumaczymy to tak, że zrozumiesz!
Ostatnią formą jest tak, że z użyciem przecinka – ten zwrot wprowadza do wypowiedzi zdanie podrzędne. Sformułowanie tak, że traktujemy jak zaimek i spójnik, a możemy je zastąpić zwrotami: w ten sposób, że; w taki sposób, że; w konsekwencji; takim sposobem. I znów posłużmy się przykładami:
Miejsca siedzące zaplanowaliśmy tak, że dla każdego wystarczy.
Miejsca siedzące zaplanowaliśmy w taki sposób, że dla każdego wystarczy.
Uderzyłem się tak, że boli mnie noga.
Uderzyłem się, w konsekwencji boli mnie noga.
Jeśli bierzesz dłuższy oddech, wypowiadając zdanie ze zwrotem tak, że – zastanów się! Prawdopodobnie należy postawić w nim przecinek.[3]
Dla nas jako mistrzów słowa, powyższe zasady są oczywiste. Mamy nadzieję, że teraz także je rozumiesz. Tak że zaglądaj częściej do cyklu Gimnastyka Języka!
[1] https://dyktanda.pl/takze-czy-tak-ze-razem-czy-osobno [dostęp: 11.10.2023]
[2] https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Tak-ze;12462.html [dostęp: 11.10.2023]
[3] https://polszczyzna.pl/takze-czy-tak-ze/ [dostęp: 11.10.2023]
